Agnieszka Tosik

• Podążaj za zainteresowaniem dziecka, pokieruj jego uwagę w celu ukierunkowania zabawy.
• Mów do dziecka zrozumiale, zawsze dawaj mu przykład starannej mowy i poprawnej wymowy.
• Nazywaj to, co robi dziecko w czasie zabawy. Powtarzaj z nim nowe słowa.
• Baw się z maluchem, żartuj, ucz wyliczanek, rymowanek, wierszyków, piosenek.
• Czytajcie razem książki.
• Ucz dziecko wykonywać dwa następujące po sobie polecenia, np. weź piłkę i rzuć ją do mnie.
• Popieraj polecenia czytelnymi, wyraźnymi gestami.
• Włączaj dziecko w codzienne prace domowe.
• Zapoznaj z imionami osób z Twojej rodziny, wyjaśnij , co robią, np. Zosia jest lekarzem itp.
• Naucz dziecko własnego imienia, nazwiska, wieku, adresu zamieszkania.
• Nazywaj przedmioty, pokazuj ich przeznaczenie, wyjaśnij z czego są zrobione np. buty wkłada się na nogę, są zrobione ze skóry, gumy, są małe-duże, wysokie-niskie...
• Naucz dziecko rozróżniać kolory np. ten klocek jest czerwony, poszukaj taki sam.
• Pomagaj dziecku poznać i nazywać części swojego ciała, która ręka jest lewa, która prawa.
• Zapoznaj dziecko z określeniami: na, pod, obok, przed, za, po prawej, po lewej stronie.
• Kształtuj u dziecka umiejętność liczenia, liczenie palców i innych przedmiotów.
• Ucz dziecko form grzecznościowych i stosowania ich we właściwych sytuacjach.
• Baw się z dzieckiem, np. w dom, w sklep, w przedszkole.
• Baw się z dzieckiem w różne zabawy ruchowe, bowiem szczególne znaczenie dla kształtowania się mowy odgrywają zdolności ruchowe (prawidłowy poziom napięcia mięśniowego oraz rozwój małej motoryki).
• Baw się w zabawy: rozpoznawanie przedmiotu przez dotyk (wkładamy do woreczka 3 przedmioty, nazywamy je, dziecko rozpoznaje ręką, co to jest); rozpoznawanie przez słuch, bez udziału wzroku np. uderzanie łyżeczką, darcie papieru itp.
• Buduj z klocków, układaj puzzle, potnij obrazek, widokówkę i złóż ją z dzieckiem.
• Zapewnij dziecku wiele okazji do twórczej pracy: malowania, rysowania, lepienia, wycinania; zadbaj o prawidłowy chwyt ołówka, kredki.
• Nawlekaj z dzieckiem na sznurek guziki, koraliki.
• Staraj się uczyć dziecko samodzielności w każdej dziedzinie (ubieranie, jedzenie, korzystanie z toalety). Szanuj też indywidualność dziecka.
• Pozwól dziecku posługiwać się tą ręką, którą samą wybiera.
• Ucz dziecko wyrażania i nazywania emocji — radość, smutek, złość — poprzez własny przykład.
• Pamiętaj o tym, by nagradzać dziecko za jego osiągnięcia —swoim uśmiechem, gestem, słowem.
• Obserwuj pociechę, śledząc jego postępy w rozwoju. Skontaktuj się ze specjalistą — pediatrą, nauczycielem, psychologiem, logopedą w razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących Twojego dziecka.

    Dziecko musi się uczyć mowy, tak jak wielu innych sprawności, które przeradzają się w umiejętności. Poziom mowy bywa u dzieci bardzo różny. Są takie, które zaczynają mówić wcześnie i ich wymowa jest prawidłowa i takie, które w wieku 7 lat wypowiadają się jeszcze nieprawidłowo a ich mowa jest niewyraźna i mało komunikatywna.

Przyczyny zaburzeń mowy, w tym wad wymowy, mogą być bardzo różne, np.

• Osłabienie słuchu fizycznego (niedosłuch).
• Mała sprawność narządów artykulacyjnych (warg, języka, podniebienia miękkiego).
• Dysfunkcja słuchu fonematycznego (odpowiadającego za procesy analizy i syntezy słuchowej; umiejętność odbioru, utożsamiania i różnicowania dźwięków mowy, pozwala nam odróżnić wyrazy o podobnym brzmieniu).
• Wada zgryzu lub uzębienia (wymowa międzyzębowa).
• Nieprawidłowa budowa aparatu mowy (rozczep podniebienia, wargi, zbyt duży lub mały język, skrócone wędzidełko).
• Dysfunkcje połykowe.
• Przerost migdałka gardłowego.
• Zaburzenia kinestezji artykulacyjnej (tzn. wzorców ułożeń narządów mownych właściwych dla poszczególnych głosek).
• Nieprawidłowe wzorce mowy (wadliwa wymowa osób z otoczenia, zbyt szybkie tempo mowy rodziców).
• Zaniedbania środowiskowe ( unikanie rozmów z dzieckiem, nie czytanie, nie oglądanie książeczek).
• Zaniedbania zdrowotne matki w czasie ciąży (niedożywienie, używki, leki).

 

    Jak wynika z wyżej wymienionych przyczyn zaburzeń mowy, terapia logopedyczna powinna polegać na współpracy wielu specjalistów — laryngologa, otolaryngologa, ortodonty, neurologa, psychologa.

 

 

   Sukces szkolny uwarunkowany jest między innymi prawidłowym rozwojem mowy. Trudności w nauce czytania i pisania mogą bowiem wynikać z nieprawidłowości, które pojawiły się w procesie nabywania kompetencji językowej. Uczeń zniekształcający brzmienie słów, posługujący się ubogim słownictwem, mający problemy z wyczerpującym odpowiadaniem na pytania czy opowiadaniem o wydarzeniach, ma ograniczone możliwości w pomyślnym opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Na usunięcie zaburzeń mowy we wczesnym etapie nauki szkolnej oraz niedbałość w wymawianiu poszczególnych dźwięków wyrazów może spowodować, że dziecko będzie " tak pisało , jak mówi".

   Wady wymowy mogą też mieć przykre następstwa społeczne. Dziecko wyśmiewane przez kolegów traci zaufanie do otoczenia, zaczyna unikać towarzystwa rówieśników, staje się wycofane, a tym samym mniej akceptowne przez członków grupy. Taka sytuacja może być źródłem zachowań agresywnych i wzrostu konfliktowości dziecka. Narasta u niego niechęć do mówienia, do wystąpień na forum klasy np. przy prezentowaniu głośnego czytania czy na forum szkoły podczas inscenizacji czy uroczystości. Szkoła zaczyna kojarzyć się z miejscem mało przychylnym, które należy unikać. W wyniku tego dziecko zaprzestaje rozwijać swoje umiejętności, nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału.

Zadajmy sobie pytanie: Czy ja rodzic mam wpływ na to, jak mówi moje dziecko? Odpowiedź brzmi - ogromny! Stan mowy Waszych dzieci zależy od Waszej postawy, codziennych czynności, zaangażowania. Jednym z warunków sukcesu w terapii logopedycznej jest aktywny udział rodziców i ich praca z dzieckiem w domu.

Książki poruszające problematykę wad wymowy i zaburzeń mowy

1. Danuta Emiluta-Rozja, 2006, CMPPP,Warszawa, "Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku      przedszkolnym"

2. Katarzyna Wnukowska,2010, Harmonia,Gdańsk, "Czy moje dziecko mówi poprawnie?"

3. Dyer Laura, 2004,K. E. Liber, Warszawa "Mowa dziecka. Zrozum i rozwiń mowę dziecka" 

4. Barbara Sawa, 1990, WSiP, Warszawa,, "Zaburzenia mowy u dzieci"

5. Jadwiga Szumska, 1982, PZWL, Warszawa, "Zaburzenia mowy u dzieci"