Agnieszka Tosik

Mówienie jest sprawnością i trzeba się jej uczyć, tak jak wszelkich innych czynności. Jest to możliwe dzięki sukcesywnemu dojrzewaniu różnych organów mowy. Po urodzeniu żaden z tych organów nie jest jeszcze gotowy do swych czynności. Mowa wytwarza się dzięki skoordynowanej aktywności mięśni języka, warg, gardła podniebienia, krtani i płuc. Do rozwoju i koordynacji poszczególnych części wchodzących w skład skomplikowanego narządu mowy potrzebny jest pewien okres czasu i ćwiczenia.

Oddychanie podczas spoczynku, kiedy dziecko nie mówi, powinno przebiegać następująco: wdech i wydech wykonujemy przez nos. Usta i szczęki dziecka powinny być zwarte. Niezbędnym warunkiem jest, więc częste czyszczenie nosa. Ważne jest, żeby dziecko spało z zamkniętymi ustami.

Przykłady ćwiczeń:

• Puszczanie baniek mydlanych.
• Dmuchanie na płomień świecy tak, aby delikatnie się pochylał lub energicznie, aby go zdmuchnąć.
• Dmuchanie na kłębki waty, piórka, kawałeczki papieru, wiatraczki.
• Dmuchanie przez słomkę.

 

 

Z wykorzystaniem bodźców niewerbalnych, czyli dźwięków z otoczenia (odgłosy zwierząt, dźwięki instrumentów), ćwiczenia słuchu mownego (fonematycznego) uczą spostrzegać słuchowo różnice między głoskami.

Przykłady ćwiczeń:

• „Co słyszę?" — dziecko siedzi z zamkniętymi oczami i wsłuchuje się w dźwięki   dochodzące z ulicy, mieszkania.
• Toczenie różnych przedmiotów po podłodze. Jaki przedmiot wydał ten dźwięk?
• „Jaki to instrument?" — rozpoznawanie dźwięków instrumentów bez udziału wzroku.​​
• Rozpoznawanie różnych rzeczy zamkniętych w pudełku przez potrząsanie pudełkiem (groch, kamyki, gwoździe, cukier).
• Szukanie ukrytego zegarka, dzwoniącego budzika, radia.
• Różnicowanie i naśladowanie głosów zwierząt.
• Rozpoznawanie osób po głosie.

   

  Dla dzieci 5-6 letnich

• Klaśnij tyle razy lub ułóż tyle klocków, ile wyrazów usłyszysz w zdaniu. 
• Wydzielanie sylab w wyrazach poprzez wyklaskiwanie, wystukiwanie.
• Wyszukiwanie przedmiotów, których nazwy rozpoczynają się na daną głoskę.

 

 

Ćwiczenia artykulacyjne są bardzo ważne dla wyrazistości naszych wypowiedzi. Prowadzimy je przed lustrem. Ruchy te powinny być dokładne. Niezbędna jest prawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego ( prawidłowy zgryz, długość wędzidełka podjęzykowego), oraz prawidłowe połykanie.

Przykłady ćwiczeń:

• Warg

         - nadymanie policzków

         - cmokanie - usta ułożone w „ciup"

         - rybka - powolne zamykanie i otwieranie warg tworząc kształt koła

         - wciąganie ust w głąb jamy ustnej

         - parskanie

         - chwytanie ustami drobnych cukierków

• Języka

         - dotykanie czubkiem języka kącików warg, wargi szeroko rozwarte 

         - mlaskanie i kląskanie językiem

         - tworzenie z języka miseczki

         - „malowanie" językiem podniebienia

         - liczenie czubkiem języka zębów

• Żuchwy

         - zamykanie i otwieranie zębów  

         - przesuwanie żuchwy w prawo, lewo

         - żucie (przy zamkniętych wargach)

 

• Podniebienia miękkiego

         - ziewanie

         - chrapanie na wdechu i wydechu

         - pokasływanie

         - naśladowanie płukania gardła

         - picie gęstych napojów przez słomkę

 

 

 

Integracja sensoryczna to zdolność dziecka do odczuwania, rozumienia i organizowania informacji dostarczanych przez zmysły z otoczenia oraz własnego organizmu. Aby harmonijnie funkcjonować niezbędne jest współdziałanie wszystkich zmysłów, ich prawidłowa integracja. Zdolność rozumienia i tworzenia mowy znajduje się w lewej półkuli. Prawa półkula zaś kontroluje czynności zmysłów oraz narządów ruchu. Informacje opracowane przez każdą z półkul powinny być przekazywane i łączone ze sobą. Podczas terapii integracji sensorycznej odbywa się stymulacja ośrodkowego układu nerwowego. W terapii logopedycznej będę wykorzystywać niektóre ćwiczenia wspomagające rozwój mowy.

Przykłady ćwiczeń:

• Ćwiczenia stymulujące układ przedsionkowo-proprioceptywny                                                                          

          - skoki obunóż w miejscu, do przodu, do tyłu, na boki

          - przeskakiwanie z nogi na nogę

          - kołysanie się: na stojąco, w siadzie skrzyżnym na boki do przodu, do tyłu

          - odwracanie głowy w lewo, prawo, w górę, w dół

          - zaskakiwanie z ławeczki

          - toczenie się po materacu w różnych kierunkach

• Ćwiczenia ruchów naprzemiennych koordynujących półkule mózgowe

          - dotykanie na zmianę prawą ręką lewego kolana i lewą ręką prawego kolana

          - skoki pajacyka

          - chwytanie prawą dłonią lewej pięty i lewą dłonią prawej pięty (w leżeniu na plecach i  w pozycji stojącej)

          - w pozycji na czworakach: prostowanie prawej ręki i lewej nogi oraz lewej ręki i prawej nogi

          - zabawa w robienie orłów na śniegu

          - przeskakiwanie z nogi na nogę

          - maszerowanie połączone z wymachami rąk.

• Ćwiczenia kształtujące obraz i schemat ciała oraz orientację przestrzenną

          - nazywanie i dotykanie poszczególnych części w obrębie ciała i twarzy (np. pomasuj  prawą ręką prawe kolano, poklep lewą   ręką prawy policzek)

          - składanie z elementów modelu postaci

          - dorysuj tą część ciała, której brakuje

          - wykonywanie poleceń: podaj prawą rękę, tupnij lewą nogą, stań na prawej nodze

          - rzucanie woreczków i piłeczek według instrukcji: do góry, do tyłu, do prawego kosza, do lewego kosza

• Ćwiczenia usprawniające układ dotykowy

         - szukanie drobnych przedmiotów w pojemniku wypełnionym kasztanami, fasolą

         - dotykanie poszczególnymi palcami materiałów o różnych fakturach

         - opukiwanie dłoni klockiem